Hani Balıkları (Hanoz, Orfoz, Lahoz ve Benzerleri)

Aslında tek grup gibi görünse de Serranidae ve Polyprionidae olmak üzere iki farklı aile ve Serranidae ailesinin üç alt ailesine (Serraninae, Anthiinae, Epinephelinae) ait çoğu ticari ve amatör balıkçılık yönünden değerli bir kaçı küçük ve değersiz türlerden oluşan bir gruptur.

Genellikle irileri kalamar, ahtapod, balık, iri midye ve salyangoz, böcek, isatakoz, yengeç ile yemlenmiş kalın dip oltalarıyla, küçükleri mercan oltası tarzı oltalarla sıkça avlanır. Bırakma oltalara, sürükleme (sırtı) at çek oltalarına ve paraketalara da sıkça gelirler.

Büyük ve Balıkçılık Açısından Önemli Türler

A- Polyprionidae
1- İskorpit Hanisi (Polyprion americanus)


Boyu 2 metreyi aşabilir. Renk mavimsi kirli beyaz, karna doğru gümüşi renge açılır. Yavrular siyah benekler içerir. Vücut iri, yanlardan basık, kafası ve ağzı çok büyüktür. Solungaç kapağı üzerinde Hani Balıkları takımının özelliği olan boyuna uzanan büyük sivri bir kemik çıkıntı vardır.

B- Epinephelinae
Dalarak zıpkınla avcılıkla kolayca yakalanabildikleri için 2006 yılından itibaren bu türler için zıpkınla avcılık yasaklanmıştır.

2- Esas Orfoz, Börtlek, Arap (Epinephelus marginatus)


Boyları 1.5 metreyi aşabilir. Dişleri alt çenenin yanlarında 3 veya daha fazla sıra üzerine dizilmiştir. Kuyruk yüzgeci yuvarlaktır.
Orfoz özellikle Akdeniz ve Güney Ege kıyılarındaki küçük balıkçıların en önemli hedef avlarından biridir. Dip uzatma ağları, paraketalar ve el oltalarıyla da avlanırlar. Kayalık yerden avlananların oltasına küçük bireyleri sık yakalanır.

3- Orfoz, Köpek Dişli Hani (Epinephelus caninus)


150 cm ve 35 kg'ı aşabilen iri bir balıktır. 78 kilo çekeninin avlandığı söylenmektedir. Anal yüzgecinde 3 sert, 8 de yumuşak ışın bulunur.
Ilıman ve sıcak denizlerin 30 ile 400 metre derinlikler arasındaki kumlu çamurlu diplerde yaşamayı sever. Akdeniz ve Batı Afrika kıyılarında yayılır. Omurgasızlarla (midye, istakoz, karides, kalamar, ahtapot) beslenir. Derinsu oltalarına gelir.

4- Orfoz, Hayfa Orfozu (Ephinephelus haifensis)

110 cm boya, 20 kg ağırlığa erişebilir. 90-220 metre arasındaki derinliklerdeki çamurlu-kumlu ve kayalık diplerde yaşar. Sık görülen bir tür değildir.
Anal yüzgecinde 3 sert, 9 da yumuşak ışın bulunur. Diğer özellikleri yukarıda bahsedilen orfozlara benzer.

5- Lahos, Girida (Epinephelus alexandrinus)


Boyu 40 cm, ağırlığı 2 kiloya kadar olabilen diğerlerine göre küçükçe bir balıktır. 150 metreye kadar olan sığ sularda (daha çok 15- 20 metrelere kadar) kayalar ve otlar arasında yaşar. Dünyanın tüm sıcak denizlerinde yaşar. Güzel görünen, deniz akvaryumlarında tercih edilen bir türdür. Balıklar ama daha çok yengeç, karides, istakoz, kalamar ve kurtlarla beslenir.
Sık sık kıyıdan avlanankarın oltasına gelir.

6- Lahos, Girida, Kum Lahosu (Epinephelus aeneus)


Boyları 1.5 metreyi ağırlıkları 25 kg yu bulabilir. Akdeniz’in en önemli balık türlerinden biridir. Kayalıklarda ve yakınındaki kumluk kırmalık diplerde yaşarlar. Balıklar, yengeçler ve diğer büyük organizmalarla beslenirler. Belirli yaştan sonra tamamı dişi olmaktadır. Yüksek ticari değere sahiptir. Olta ve paraketalar ayrıca dip uzatma ağlarıyla avlanırlar.

7- Taş Hanisi (Mycteroperca rubra)


50 kilo ağırlık ve 140 cm nin üzerinde boya erişir. Batıklar ve dökmelik kayalıklar üzerinde dolanmayı sever. Irmak ağızları, kumlu-çamurlu dipler de görüldüğü alanlar arasındadır. Akdeniz ve yakınlarındaki sıcak denizlerde 200 metreye kadar derinliklerde yayılır. Anal yüzgecinde 3 sert 11-12 yumuşak ışın bulunur. Yumuşakçalar (midye, salyangoz) ve küçük balıklarla beslenir.
Sağlam dip oltaları ve bırakma oltalarla avlanır.

C- Serraninae
8- Asıl / Sarı Hani (Serranus cabrilla)


Boy 30 cm kadardır. Gözler arası pulsuzdur. Boyu vücut yüksekliğinin 4-5 katı kadardır. Solungaç kapağı üzerinde boyuna uzanan 3-4 koyu renkli bant bulunur. Otlar arasında ve kaya çevresinde yaşar. Omnivordur. Daha çok küçük omurgasızlar ve balıklarla beslenir. Ticari değeri düşüktür. Dip uzatma ağlarına ve oltalara yakalanır.
Eti en beğenilen hanozdur.

9- Çizgili Hani (Serranus hepatus)


25 cm kadar olabilir. Ege'den Atlas Okyanusunun Orta - Batı kısımlarına kadar yayılır. 100 metreye kadar olan sığ, deniz çayırı kaplı, kumlu-çamurlu dipleri tercih eder. Eti lezzetlidir.

10- Benekli Hani (Serranus scriba)


Boyu 36 cm ye ulaşabilir. Karadeniz'den Kanarya Adalarına kadar denizlerde yaşar. Genelde 150 metreye kadar olan kıyı sulardaki kayalık, yosun ve deniz çayırı kaplı bölgeleri tercih eder. Hanozlar içinde pek tercih edilmeyen bir türdür.

Balıkçılık Açısından Önemsiz Türler

D- Anthiinae
11- Berber Balığı (Anthias anthias)


Boyu 27 cm ye kadar erişir. Genelde süslü sarı, portakal kırmızı renkleriyle kayalar etrafında küçük gruplar halinde dolanan küçük boylu balıklardır.
Kıyılardan 300 metre derinliklere kadar kayalık bölgelerde yaşar. İngiltere çevresi ile Kanarya Adalarına kadar ve tüm Akdeniz ve Ege'de yayılır.
Ventral yüzgeçleri anal yüzgeç üzerine kadar uzar. 35 adetten fazla olan yanal çizgi pulları kuyruk yüzgeci tabanına kadar uzanır. Arasıra oltalara yakalanır. Küçük eklembacaklı ve yumuşakçalarla beslenirler.

12- Alaca Berber Balığı (Callanthias ruber)


Boyu 60 cm ye kadar olabilen, Akdeniz ve Atlas Okyanusunun Cebel-i Tarık boğazı yakınlarında yaşayan, ender görülen bir türdür.
Batıklar çevresinde çamurlu diplerde 50-500 metreler arası derinliklerde yaşar.